Několik poznámek k české hradní každodennosti

Roč.35,č.1-2(2010)

Abstrakt
Článek si všímá současného stavu poznání hradní každodennosti, k jejímuž studiu je nezbytný interdisciplinární přístup, a to především na základě výpovědi archeologických pramenů. Pozornost je věnována jak více méně tradičním směrům bádání (doklady výroby, předhradí, kuchyně, osteologický materiál, zásobování vodou, hygiena, hospodaření s teplem, kovový inventář), tak dalším okruhům – např. pověrečným praktikám, projevům sociální rozrůzněnosti hradního obyvatelstva, oběhu peněz, a zejména dokladům každodennosti nejvyšší sociální vrstvy (např. doklady z oblasti statutární, rytířské kultury, stolování, chápání času, kultury, lovu, krácení dlouhého času apod.).

Klíčová slova:
hrad; kastellologie; archeologie středověku; hmotná kultura; Čechy; středověk; každodenní život

Stránky:
45–61
Reference

ALLTAG, 2006: Alltag auf Burgen im Mittelalter. Veröffentlichungen der Deutschen Burgenvereinigung e. V. Reihe B: Schriften, Band 10 (Hofrichter, H., ed.). Braubach am Rhein.

ANDERLE, J., 2008: Uspořádání bytů v některých velkých hradech doby Karla IV. – Konzeption der Wohnbereiche einiger großen Burgen in der Zeit Karls IV, Svorník 6, 13–32.

BIRKE, C., 2007: Notdurft und Heimlichkeit. Die Abortanlage als Bestandteil fränkischer Burgen und Schlösser vom Hohen Mittelalter bis in die Frühe Neuzeit, Burgen und Schlösser 48, 144–151.

BITTERLI–WALDVOGEL, T., 2007: Sodbrunnen und Zisternen – eine regionale Übersicht der Wasserversorgung von mittelalterlichen Burgen in der Schweiz. In: Wasser auf Burgen im Mittelalter (Grewe, K., ed.), 287–295. Mainz.

CEJPOVÁ, M., 1987: Nástin vývoje české hradní kuchyně – Abriß der Entwicklung der tschechischen Burgenküche, AH 12, 367–374.

DENKSTEIN, V., 1969: Böhmische Prunksporen aus dem 15. Jahrhundert, SbNM A XXIII, 165–169.

DRDA, M., 1978: Nálezy z Kozího Hrádku – Funde aus der Burg Kozí Hrádek, AR XXX, 394–407.

DURDÍK, T., 1976: Nálezy z hradu Týřova I. Katalog starších sbírek – Funde aus der Burg Týřov I. Katalog der älteren Sammlungen, Zprávy ČSSA XVIII, 3–6.

DURDÍK, T., 1977: Středověké keramické zvonky z českých hradů – Mittelalterliche Tonschellen aus böhmischen Burgen, AR XXIX, 94–95.

DURDÍK, T., 1981: Osobní pečetidlo z hradu Křivoklátu – Der persönliche Siegelstempel aus der Burg Křivoklát, Praehistorica VIII, 311–313, Tab. XXXII–XXXIII.

DURDÍK, T., 1982: Nálezy z hradu Týřova II. Katalog starších sbírek – Die Funde aus der Burg Týřov II. Katalog älterer Sammlungen, Zprávy ČSSA XXIV.

DURDÍK, T., 1983: Hospodářské objekty a doklady výroby na hradech v povodí Berounky a severním Podbrdsku – Wirtschaftsobjekte und Produktionsbelege auf Burgen im Flußgebiet der Berounka und in nördlichen Podbrdsko, AH 8, 471–478.

DURDÍK, T., 1984: Keramická polychromovaná plastika z hradu Žebráku – Eine keramische polychromierte Plastik aus der Burg Žebrák, AH 9, 293–298.

DURDÍK, T., 1985: Osobní pečetidlo z hradu Pušperka – Der Fund eines mittelalterliches Siegelstocks aus der Burg Pušperk, Minulostí Západočeského kraje XXI, 175–177.

DURDÍK, T., 1988: Výzkum manského domu na Křivoklátě (Předběžné sdělení) – Erforschung des Lehensmannshauses in Křivoklát (Vorbericht), AH 13, 285–298.

DURDÍK, T., 1989: Železné předměty z hradu Rábí – Eisengägenstände aus der Burg Rábí, CB 1, 279–294.

DURDÍK, T., 1991: Středověké mechanické hodiny – Mittelalterliche mechanische Uhr, AH 16, 345–355.

DURDÍK, T., 1993: Osobní pečetidlo z hradu v Jindřichově Hradci – A personal seal matrix from the castle of Jindřichův Hradec, Sborník Společnosti přátel starožitností 2, 181–188.

DURDÍK, T., 1995: Pivovárek křivoklátských manů – Das Bräuhäuschen der Pürglitzer Vassalen – A Small Brewery of Gentry of Křivoklát, Starožitnosti a užité umění 11/1995, 6–7, 24.

DURDÍK, T., 1997: "Hromový klín" z hradu Křivoklátu – A "Thunderbolt" from the Křivoklát castle, Sborník Společnosti přátel starožitností 1. 2. upravené vydání, 107–110.

DURDÍK, T., 2001: Kovové předměty z hradu Libštejna – Eisengegenstände aus der Burg Libštejn, MVP 39 (ČSPS CIX),

165–167.

DURDÍK, T., 2001a: Hrad Týřov – Burg Týřov. Vlastivědná knihovnička SPS. Svazek 4. Praha.

DURDÍK, T., 2003: Kachlová kamna z manského domu na Křivoklátě – Kachelöfen aus dem Minesterialhaus (Haus der Mannen) auf Křivoklát, Svorník 1, 187–194.

DURDÍK, T., 2004: Die Vorburgen der böhmischen mittelalterlichen Burgen – Les basses-cours des châteaux de Bohême au Moyen Âge – Baileys of medieval castles in Bohemia, Château Gaillard 21, 65–69.

DURDÍK, T., 2004a: Blockwerkkammern und Tafelstuben der böhmischen Burgen (Böhmen). In: Holz in der Burgenarchitektur. Veröffentlichungen der Deutschen Burgenvereinigung e. V. Reihe B: Schriften, 152–164. Braubach.

DURDÍK, T., 2006: Bier und weitere alkoholische Getränke auf den Burgen. In: Alltag auf Burgen im Mittelalter. Veröffentlichungen der Deutschen Burgenvereinigung e. V. Reihe B: Schriften, Band 10. (Hofrichter, H., ed.), 171–176. Braubach.

DURDÍK, T., 2007: Hrady přechodného typu v Čechách – Burgen des Übergangstyps in Böhmen. Praha.

DURDÍK, T., 2007a: Hrad Přimda – Die Burg Přimda. Vlastivědná knihovnička SPS. Svazek 14. Praha.

DURDÍK, T., 2008: Obytné jednotky v palácích hradů Přemysla Otakara II. – Wohneinheiten in den Palästen der Burgen Přemysl Otakars II, Svorník 6, 5–12.

DURDÍK, T., 2008a: Hrady na Malši – Burgen an der Malše (Malsch). Vlastivědná knihovnička SPS. Svazek 15. Praha.

DURDÍK, T., 2009: Poznámky k technickému vybavení hradů (záchody, zásobování vodou) – Anmerkungen zur technischen Ausstattung von Burgen (Aborte, Wasserversorgung), Svorník 7, 15–28.

DURDÍK, T.–BRYCH, V., 1984: Honosně zdobený hrot střely do kuše z horní předsunuté bašty hradu Českého Šternberka – A richly decorated arrowhead of a crossbow found in the advanced bastion of the Český-Šternberk-castle, AR XXXVI, 674–676.

DURDÍK, T.–FROLÍK, J., 1993: Hrad Vildštejn na Chrudimsku – Die Burg Vildštejn bei Chrudim, CB 3, 47–72.

DURDÍK, T.–HAZLBAUER, Z., 1991: Pozdněgotické a renesanční kachle ze severního parkánu horního hradu na Křivoklátě 1 – Spätgotische und Renaissance Kacheln aus dem nördlichen Zwinger der oberen Burg Křivoklát 1, CB 2, 279–300.

DURDÍK, T.–HAZLBAUER, Z., 1993: Gotické a renesanční kachle z východního křídla předzámčí v Kostelci nad Černými Lesy – Gotische und Renaissancekacheln aus den Ostflügel der Vorburg in Kostelec nad Černými Lesy, CB 3, 289–314.

DURDÍK, T.–HAZLBAUER, Z., 1994: Pozdněgotické a renesanční kachle ze severního parkánu na Křivoklátě. II. část – Spätgotische und Renaissance Kacheln aus der nördlichen Zwinger der oberen Burg Křivoklát. II. Teil, CB 4, 265–282.

DURDÍK, T.–HAZLBAUER, Z., 1996: Neobvyklý manýristický kachel s alegorií ohně z hradu Křivoklátu – Ungewöhnliche manieristische Kachel mit der Alllegorie des Feuers von der Burg Křivoklát, CB 5, 247–254.

DURDÍK, T.–HAZLBAUER, Z., 2006: Komorové kachle ze severovýchodního kouta nádvoří horního hradu na Křivoklátě – Blattnapfkacheln aus der nordöstlichen Ecke des Burghofs der oberen Burg Křivoklát, CB 10, 281–306.

DURDÍK, T.–NEMEŠKALOVÁ–JIROUDKOVÁ, Z., 1989: Nálezy mincí z hradu Týřova – Münzenfunde aus der Burg Týřov, CB 1, 67–89.

DURDÍK, T.–NEMEŠKALOVÁ–JIROUDKOVÁ, Z., v tisku: Mincovní nálezy na hradě Ronovci, CB 12.

DURDÍK, T.–PAVLÍK, Č., 2008: Soubor kachlů z hradu a zámku Bechyně – Kacheln aus der Burg und Schloss Bechyně, CB 11, 483–494.

ERNÉE, M., 2008: Gotické kamnové kachle z hradu a zámku v Českém Krumlově. Archeologické výzkumy v jižních Čechách. Supplementum 5. České Budějovice–Praha.

FRIEDRICH, W., 2006: Hygiene auf einer mittelalterlichen Burg zwischen Ideal und Wirklichkeit. In: Alltag auf Burgen im Mittelalter. Veröffentlichungen der DBV, Reihe B Schriften (Hofrichter, H., ed.), 108–114. Braubach.

GLEUE, A. W., 2005: Vom Bau mittelalterlicher Burgbrunnen oder wie kam das Wasser an der Otzberg? Otzberg 2005.

GLEUE, A. W., 2008: Wie kam das Wasser auf die Burg? Vom Brunnenbau auf Höhenburgen und Bergvesten. Regensburg.

GREWE, K., 1999: Die Wasserversorgung der Burgen. In: Burgen in Mitteleuropa. Ein Handbuch. Band I. Bauformen und Entwicklung (Böhme, H. W.–Dollen, B. von der–Kerber, D.–Meckseper, C.–SchockWerner, B.–Zeune, J., edd.), 310–313. Stuttgart.

GREWE, K., 2006: Wasserversorgung auf mittelalterlichen Burgen. In: Alltag auf Burgen im Mittelalter. Veröffentlichungen der DBV, Reihe B Schriften (Hofrichter, H., ed.), 165–170. Braubach.

GREWE, K. UND KOL., 2007: Wasser für Burg Blankenheim. Bonn.

HARMUTH, E., 1975: Die Armbrust. Graz.

HAZLBAUER, Z., 1988: Gotické a renesanční kachle z hradu Točníku, Zprávy ČSSA XXXIII.

HAZLBAUER, Z., 1991: Hromadný nález renesančních kachlů na hradě Točník – Massenfund von Renaissancekacheln aus der Burg Točník, CB 2, 301–310.

HAZLBAUER, Z.–PAVLÍK, Č., 1996: Renesanční kachle z hradu Děvína, o. Česká Lípa – RenaissanceKacheln aus der Burg Děvín, Bezirk Česká Lípa, CB 5, 231–246.

HEJNA, A., 1962: Soubor nálezů z hrádku Bolkova u Libče v severovýchodních Čechách – Der Fundkomplex aus der kleinen Burg Bolkov in Nordostböhmen, PA LIII, 455–473.

HEJNA, A., 1974: Bradlo u Hostinného nad Labem. Příspěvek k výzkumu opevněných sídel v severovýchodních Čechách – Die Feste auf Bradlo (Pradelberg) bei Hostinné n. L. (Arnau an der Elbe). Ein Beitrag zur Burgenforschung in Nordostböhmen, PA LXV, 365–418.

HEJNA, A., 1983: Kovový nálezový inventář z hradu Vizmburk, k. ú. Havlovice, okr. Trutnov. Předběžná informativní zpráva – Das Fundinventar metallischer Gegenstände aus der Burg Vizemburg, Katastralgemeinde Havlovice, Bezirk Trutnov, AH 8, 491–502.

HLOŽEK, J., 2006: Anteil der Terrainmorphologie an der Existenz und Ausmass der Vorburgen hochmittelalterlicher Burgen in Böhmen, CaBe 9, 136–146.

HLOŽEK, J., 2006a: Předhradí vrcholně středověkých hradů – Die Vorburgen der hochmittelalterlichen Burgen, CB 10, 31–38.

HLOŽEK, J., 2007: Einige Bemerkungen zu den Beziehungen der Kern- und Vorburgareale mittelalterlicher Adelsburgen in Böhmen, Burgen und Schlösser 48, 179–184.

HLOŽEK, J., v tisku: Vorburgen oder andere Versorgung der Stadtburgen in Böhmen, CaBe 10.

HOLÍK, L., 2004: Hrad Borschengrün a jeho sídelně historické souvislosti, Studia mediaevalia pragensia 5, 125–163.

CHÂTEAU GAILLARD 21: Château Gaillard 21. Caen 2004.

JANSKÁ, E., 1965: Hrad Jana Roháče z Dubé Sión, Sborník Oblastního muzea v Kutné Hoře, řada A, 5–72.

KALMÁR, J., 1957: Armbrust-Pfeilspitzen als Rankabzeichen, Folia archaeologica 9, 153–166.

KOČKA, V., 1936: Dějiny Rakovnicka. Rakovník.

KRAUSKOPF, CH., 2005: Tric-trac, Trense, Treichel. Untersuchungen zur Sachkultur des Adels im 13. und 14. Jahrhundert. Veröffentlichungen der Deutschen Burgenvereinigung, Reihe A: Forschungen, Band 11. Braubach.

MENCLOVÁ, D., 1976: České hrady 2. 2. vydání. Praha.

MEYER, W., 1979: Zisternen auf Höhenburgen der Schweiz – Zum Problem der Trinkwasserversorgung auf mittelalterliche Burganlagen, Burgen und Schlösser 20, 84–90.

MEYER, W., 2006: Herr und Knecht, Herrin und Magd. In: Alltag auf Burgen im Mittelalter. Veröffentlichungen der DBV, Reihe B Schriften (Hofrichter, H., ed.), 53–59. Braubach.

MICHAL, S., 1976: Vývoj hodinářství v českých zemích. Praha.

MICHAL, S., 1987: Hodiny. Od gnomónu k atomovým hodinám. 2. přepracované a doplněné vydání. Praha.

NICKEL, H., 1969: Böhmische Prunkpfeilspitzen, SbNM A XXIII, 102–163.

PAVLÍK, Č., 2008: Impozantní zbytky kachlových kamen z paláců hradu Roupova – Imposante Reste von Kachelöfen aus dem Palas der Burg Roupov, CB 11, 495–536.

PEŠKE, L., 1994: Srovnání osteologických nálezů ze středověkých hradů Krašova a Tetína – An archaeozoological evaluation of two medieval castles, Krašov and Tetín, Bohemia, CB 4, 283–297.

PRIHODA, R., 1932: /Zur Typologie und Chronologie mittelalterlicher Pfeilspitzen und Armbrustbolzeneisen//, Sudeta VIII, 43–61.

RYKL, M., 2007: Příspěvek k výzkumu středověkých světnic – Ein Beitrag zur Erforschung der mittelalterlichen Stuben, PRP XIV/II, 33–70.

RYKL, M., 2009: Skladba obytné části české středověké tvrze, rkp. disertační práce na Fakultě architektury Českého vysokého učení v Praze. Praha.

SLAVÍK, J., 2008: Vízmburská kuchyně – Die Rauchlochküche Vizmburk, CB 11, 287–295.

ŠPAČEK, J., 2007: Záchranný archeologický výzkum v areálu zámku Jirny. Čelákovice.

VAVRA, E., 2006: Viele Burgen – Viele Alltage? In: Alltag auf Burgen im Mittelalter. Veröffentlichungen der DBV, Reihe B Schriften (Hofrichter, H., ed.), 13–18. Braubach.

WASSER, 2007: Wasser auf Burgen im Mittelalter (Grewe, K., ed.). Mainz.

WEINHOLD, M., 2003: Mittelalterliche Burgzisternen in Elbsandsteingebirge, der Oberlausitz und in Nordböhmen, Burgenforschung aus Sachsen 15/16, 84–102.

WEINHOLD, M., 2004: Brunnen und Wasserversorgung auf den Burgen der Sächsischen und Böhmischen Schweiz und angrenzenden gebieten (Fortsetzung), Burgenforschung aus Sachsen 17/1, 86–97.

WEINHOLD, M., 2007: Die Wasserversorgung auf Burgen des Sächsischen und Böhmischen Schweiz. In: Wasser auf Burgen im Mittelalter (Grewe, K., ed.), 245–253. Mainz.

Metriky

30

Views

0

PDF views