Preparing of life protecting against death? : observations pertaining to the late medieval miniature axes based on examples from the borderland of Greater Poland, Silesia and Brandenburg
Vol.46,No.2(2021)
miniature axe; Polish lands; Medieval; childhood; toy; emblem; St. Wolfgang; carpenter tool
383–395
APFELTHALER, J., 1982: Der Altar von Gebertsham, Oberösterreich Kulturzeitschrift 32, no. 4, 63–70.
BANACH, B., 2016: Zabytki wydzielone zwarstw późnośredniowiecznych. In: Międzyrzecz. Gród i zamek wwiekach IX–XIV. Wyniki prac wykopaliskowych z lat 1954–1961 (Kurnatowski, S., ed.), 321–353. Warszawa.
BASTIAN, W., 1959: Zur Kamladenforschung. Die Kamladen von Lassan bei Klocksdorf, kreis Gadebusch und ihre Funde, Jahrbuch für Bodendenkmalpflege in Mecklenburg 1959, 162–188.
BĄBEL, J., 1980: Kult topora w neolicie ziem polskich, Wiadomości Archeologiczne 45, no. 1, 3–44.
BEILKE-VOIGT, I., 1998: Frühgeschichtliche Miniaturobjekte mit Amulettcharakter zwischen Britischen Inseln und Schwarzem Meer. Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 51. Schriften zur Archäologie der germanischen und slawischen Frühgeschichte 3 (Hening, J.–Leube, A., edd.). Bonn.
BIEGELEISEN, H., 1927: Matka i dziecko w obrzędach, wierzeniach i zwyczajach ludu polskiego. Lwów.
BLAŽEVIČIUS, P., 2008: Vaikų žaislai ir žaidimai XIII–XVII a. Lietuvoje (remiantis archeologijos duome‑nimis), Lietuvos archeologija 33, 71–122.
BOGUSZEWICZ, A., 2000: Problem zamku typu przejściowego na przykładzie warowni w Pieszycach. In: Archaeologia et historica. Księga jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Romanie-Barnycz-Głupieńcowej (Kajzer, L. et al., edd.), 65–86. Łódź.
BRACKER, J., 1989: Kinderarmbrust. In: Die Hanse. Lebenswirklichkeit und Mythos 2, Austellungskatalog für Hamburgische Geschichte, 562. Hamburg.
DĄBROWSKA, E., 1965: Studia nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem ziemi wiślickiej. Wrocław – Warszawa – Kraków.
DELIMATA, M., 2004: Dziecko w Polsce średniowiecznej. Poznań.
EGAN, G., 1997: Children's Pastimes in Past time – Medieval toys found in British Isles (with observations on excavated dice). In: Material Culture in Medieval Europe, Papers of the 'Medieval Europe Brugge 1997' Conference. Vol. 7 (de Boe, G.–Verhaeghe, F., edd.), 413–421. Zellik.
GŁOSEK, M., 1996: Późnośredniowieczna broń obuchowa w zbiorach polskich. Warszawa – Łódź.
GŁOSEK, M., 1997: Militaria znalezione w fosie na Placu Dominikańskim we Wrocławiu, Studia Archeologiczne 29, 151–167.
GŁOSEK, M., 2004: Średniowieczne uzbrojenie plebejskie w świetle odkryć archeologicznych, źródeł ikonograficznych i pisanych na ziemiach polskich. Acta Universistatis Lodziensis, Folia Archaeologica 24, 237–248.
GŁOWACKI, Z., 1959: Powierzchniowe badania makroskopowe zabytków metalowych z Międzyrzecza. Poznań. Typescript in the archive of Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Science, Poznań Branch.
GŁOWACKI, Z., 1960: Badania metaloznawcze zabytków metalowych z Międzyrzecza. Poznań. Typescript in the archive of Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Science, Poznań Branch.
GOODMAN, W. L., 1962: The History of Woodworking Tools. London.
GRABOWSKA-LYSENKO, A., 2020: Materialne świadectwa kultu św. Wolfganga u schyłku średniowiecza w Prusach jako element religijnego dziedzictwa regionu. In: Stare i nowe dziedzictwo Torunia, Bydgoszczy i regionu II. Studia i materiały z dziedzictwa kulturowego Torunia i regionu. Vol. 3 (Raczkowski, J.–Jakubek-Raczkowska, M., edd.), 75–89. Toruń.
GRĄŻAWSKI, K., 2003: Odkrycia na zamku krzyżackim w Brodnicy w świetle badań 1992–1997. In: Pogranicze polsko-krzyżackie i pruskie materiały z konferencji naukowej, Górzno, 1–2 czerwca 2002 r. Vol. 1 (Grążawski, K., ed.), 351–371. Włocławek-Brodnica.
HENSEL, Z., 2009: Omówienie wyników badań "miecza" ze Świebodzina, Acta Militaria Mediaevalia 5, 210–212.
HEURICH, J., 1877: Przewodnik dla cieśli, obejmujący cały zakres ciesielstwa. 3rd edition. Warszawa.
HOFFMANN, V., 1996: Allerlay kurtzweil. Mittelalterliche und frühzeitliche Spielzeugfunde aus Sachsen, Arbeits- und Forschungsberichte zur Sächsische Bodenkampflege 38, 127–200.
HOLZER, F. W., 1935: St. Wolfgang, "ein Heiliger der Spätgotik", Jahresbericht des Vereins zur Erforschung der Regensburger Diözesangeschichte 10, 71.
HOŠEK, J., 2006: Metalografie železných předmětů ze semonické tvrze ve světle studovaných výkovů ze středověkých tvrzí, vesnic a měst, PA XCVII, 265–320.
HÖFLER, J., 1987: Die Tafelmalerei der Gotik in Kärnten (1420–1500). Klagenfurt.
HÖFLER, J., 1998: Die Tafelmalerei der Dürerzeit in Kärnten (1500–1530). Klagenfurt.
HÜBER, F., 1968: Spitalskirche Bad Aussee. S. l.
IRÁSNÉ MELIS, K., 2004: Régészeti kutatások a Budapesti középkori csőt faluban II, Communicationes Archaeologicae Hungariae 2004, 173–222.
JASIŃSKI, M., 1982: Archeologiczne badania podwodne w jeziorze Wolskim. Typescript of Masters Thesis in the archive of Archaeology Department, Adam Mickiewicz University in Poznań.
KAUTE, P.–RÜTZ, T.–ZORN, J., 2018: Rostock, Hansestadt, Flurbezirk I, Innenstadt. Fpl. 523, Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpomern 65 (2017), 372–379.
KELLNER, M. G., 1998: Wolfgang, Bischof von Regensburg. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon 13, 1528–1529. Herzberg.
KĘDZIERSKI, A.–WYCZÓŁKOWSKI, D., 2014: Toporki miniaturowe z badań na Starym Mieście w Kaliszu, Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne 15, 99–106.
KOKOWSKI, A., 1997: Metalowe wisiorki w kształcie topora na terenie Barbaricum na północ i północny-wschód od limesu rzymskiego, w okresie rzymskim i we wczesnym okresie wędrówek ludów. In: 20 lat archeologii w Masłomęczu. Vol. 1. Weterani (Ilkjær, J.–Kokowski, A., edd.), 99–116. Lublin.
KOKTVEDGAARD-ZEITZEN, M. K., 1997: Amulets and Amulet Use in Viking Age Denmark, Acta Archaeologica 68, 1–74.
KOLA, A., 1985: Narzędzia do obróbki drewna z grodziska w Plemiętach. In: Plemięta. Średniowieczny gródek w ziemi chełmińskiej (Nadolski, A., ed.), 149–157. Warszawa – Poznań – Toruń.
KOLA, A., 2003: Późnośredniowieczne grodzisko w Skłudzewie w ziemi chełmińskiej, Archaeologia Historica Polona 13, 277–285.
KOLA, A.–WILKE, G., 1975: Wstępne wyniki ratowniczych prac wykopaliskowych przeprowadzonych na grodzisku późnośredniowiecznym w Słoszewach, pow. Brodnica w 1973 r., Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia 5, 107–118.
KOŁODZIEJSKI, A., 1965: Rozwój archeologii na terenie województwa zielonogórskiego w dwudziestoleciu Polski Ludowej. Zielona Góra.
KOŁODZIEJSKI, A., 1967: Trzciel, pow. Międzyrzecz w świetle wykopalisk. Zielona Góra.
KOTOWICZ, P. N., 2004: Wojowie i rycerze. Uzbrojenie średniowieczne na pograniczu polsko-rusko-słowackim. Katalog wystawy, Sanok 2004: Muzeum Historyczne w Sanoku.
KOTOWICZ, P. N., 2008: Zabawka czy oręż ćwiczebny? Przyczynek do badań nad problematyką drewnianych naśladownictw średniowiecznych mieczy. In: Nie tylko broń. Niemilitarne wyposażenie wojowników w starożytności i średniowieczu, Acta Archaeologica Lodziensia 54 (Świętosławski, W., ed.), 89–98. Łódź.
KOTOWICZ, P. N., 2012: Na tropie spektakularnej omyłki. Nowe spojrzenie na toporek z "napisem" z Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 29, 111–122.
KOTOWICZ, P. N.–MUZYCZUK, A., 2008: Militaria średniowieczne z Królewskiego Miasta Krosna, Acta Militaria Mediaevalia IV, 125–166.
KOWALSKI, K.–MATUSZEWSKA, A., 2012: Wprowadzenie do problematyki kulturowej zabytków neolitycznych. In: Zaginione – ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich (Kowalski, K.– Kozłowska-Skoczka, D., edd.), 69–79. Szczecin.
KUCYPERA, P.–PRANKE, P.–WADYL, S., 2010: Wczesnośredniowieczne miniaturowe toporki metalowe z Europy Środkowo-Wschodniej i Północnej. Korpus zabytków. In: Życie codzienne przez pryzmat rzeczy (Kucypera P.–Wadyl, S., edd.), 103–176. Toruń.
KUCYPERA, P.–PRANKE, P.–WADYL, S., 2011: Wczesnośredniowieczne toporki miniaturowe. Toruń.
KUNICKA-OKULICZOWA, Ł., 1959: Wczesnośredniowieczne zabawki i gry z Gdańska. In: Gdańsk wczesnośredniowieczny 1 (Kamińska, J., ed.), 107–143. Gdańsk.
KURASIŃSKI, T., 2009: Militaria jako element wyposażenia wczesnośredniowiecznych pochówków dziecięcych – próba interpretacji na przykładzie znalezisk z ziem polskich, Archeologia Polski 54, no. 2, 209–248.
KURASIŃSKI, T.–SKÓRA, K., 2020: From the past into the future – archaica as a research problem (on the basis of medieval and modern period finds from Central-Eastern Europe. In: Slivers of the Antiquity. The Use of Ancient Coins in Central, Eastern and Northern Europe in the Medieval and Modern Periods – Okruchy starożytności. Użytkowanie monet antycznych w Europie Środkowej, Wschodniej i Północnej w średniowieczu i w okresie nowożytnym (Bogucki, M.–Dymowski, A.–Śnieżko, G., edd.), 301–366. Warszawa.
KURNATOWSKI, S., 1961: Rozwój Międzyrzecza w świetle badań archeologicznych z lat 1954–1958. In: Kurnatowski, S.–Nalepa, J., Z przeszłości Międzyrzecza, 61–181. Poznań.
ŁASZKIEWICZ, T.–MICHALAK, A., 2007: Broń i oporządzenie jeździeckie z badań i nadzorów archeologicznych na terenie Międzyrzecza, Acta Militaria Mediaevalia 3, 99–176.
ŁAWRYNOWICZ, O.–STRZYŻ, P., 2003: Nowe zabytki broni obuchowej z okolic Roztocza, Archeologia Polski Środkowowschodniej 6, 258–264.
ŁUKASIEWICZ, K., 1938: Przedmioty żelazne z Gniezna. In: Gniezno w zaraniu dziejów (od VIII–XIII w.) w świetle wykopalisk (Kostrzewski, J. ed.), 41–56. Poznań.
MICHALAK, A., 2015: Broń w wodnej toni. Uwagi o akwatycznych znaleziskach broni późnośredniowiecznej, na marginesie odkryć z Lutola Mokrego. In: Woda – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony. Materiały z konferencji w Janowcu w 2012 r. Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 8 (Jaszewska, A.–Michalak, A., edd.), 289–314. Zielona Góra.
MICHALAK, A., 2019: Arma Confinii. Przemiany późnośredniowiecznej broni na rubieżach Śląska, Wielkopolski, Brandenburgii i Łużyc. Zielona Góra.
MÖBES, G.–TIMPEL, W., 1987: Die Burg Lodenschitz in der Gemarkung Schlöben bei Stadtroda, Alt-Thüringen 22/23, 297–367.
NADOLSKI, A., 1954: Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku. Łódź.
PANER, H., 2016: Gdańsk na pielgrzymkowych szlakach średniowiecznej Europy. Gdańsk.
POPOVICI, R., 2002: Negoeşti, un sat din zona neamţ în secolele XIV–XVII, Arheologia Medievalâ IV, 27–45.
RØNNE, O., 2008: Langhus, økser, gårder og grenser under senneolitikum. In: Facets of Archeology: Essays in Honour of Lotte Hedeager on her 60th Birthday (Childis, K.–Lund, J. –Prescott, Ch., edd.), 577–584. Oslo.
SAWICKI, J., 2014: Średniowieczne świeckie odznaki w Polsce na tle Europejskim. Wratislavia Antiqua 20. Wrocław.
SCHWAIGER, G., 1994: Bischof Wolfgang von Regensburg (ca. 924–994): Geschichte, Legende und Verehrung. In: Wallfahrten im Bistum Regensburg: zur Tausendjahrfeier des Todes des hl. Bischofs Wolfgang (Schwaiger, G.–Mai, P., edd.), 11–13. Regensburg.
SENSFELDER, J., 2008: Pferdchen, Trommel und Armbrust – Kleinschnepper als Kinderspielzeug, Waffen und Kostümkunde 50, no. 2, 1–18.
SIKORSKI, CZ., 2000: Broń średniowieczna z jeziora Wolskiego w gm. Rogowo woj. bydgoskie, Rocznik Kasprowiczowski 9, 97–114.
SPENCER, B., 1998: Pilgrim Souvenirs and Secular Badges. Medieval finds from excavations in London 7. London.
STARÝ, J.–KOZÁK, J., 2010: Hranice světů: Staroseverský Midgard a Útgard ve strukturalistických a poststrukturalistických interpretacích, Religio 18, no. 1, 31–58.
STEUER, H., 1993: Werkzeug der Schiffbauer vom Rheinufer in Köln. In: Archäologie des Mittelalters und Bauforschung im Hanseraum: Eine Festschrift für Günter P. Fehring (Gläser, M., ed.), 311–330. Rostock.
SZCZUREK, T., 2005: Skarb monet z XV wieku odkryty w roku 200 w Międzyrzeczu. In: Ziemia Międzyrzecka. Śladami historii. Materiały z III sesji historycznej zorganizowanej w Muzeum w Międzyrzeczu, 13 maja 2005 r. (Mykietów, B.–Tureczek, M., edd.), 127–146. Międzyrzecz – Zielona Góra.
SZEREMETA, M., 2019: Siekiera kamienna. In: Archeologia Stargardu V.1 (Majewski, M., ed.), 49–52. Poznań – Stargard.
SZTETYŁŁO, J., 1978: Rzemiosła metalowe wraz z uzbrojeniem. In: Historia kultury materialnej Polski w zarysie (Hensel, W.–Pazdur, J., edd.). Vol. 2: Od XII do XV wieku (Rutkowska-Płachcińska A., ed.), 73–108. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
ŚWIĄTKIEWICZ, P., 2010: Militaria ze średniowiecznego grodziska w Raciążu, Acta Militaria Mediaevalia 6, 7–92.
ŚWIDERSKA, U., 2001: Kultura rycerska w średniowiecznej Polsce. Zielona Góra
ŠMITEK, Z., 2007: Kaj raste brez korenja? O kamnih s posebnimi svojstvi na Slovenskem, Studia mythologica Slavica 10, 179–195. https://doi.org/10.3986/sms.v10i0.1710 | DOI 10.3986/sms.v10i0.1710
TEREI, G.–HORVÁTH, A., 2007: Az Árpád-kori Kána falsu vasleletei I, Communicationes Archaeologicae Hungariae 2007, 235–246.
TRZECIECKI, M.–AUCH, M.–STAŃCZUK, K., 2020: Grodzisko Piotrówka w Radomiu w świetle badań archeologicznych 2010–2013. Część I: stratygrafia i chronologia. Warszawa.
VÍCH, D.–KAŠPAR, P., 2014: Nález hromového klínu v Panoším Újezdu na Rakovnicku, ASČ 18, 901–902.
VLASATÝ, T., 2020: Possible function of the "Perun Axes". Available on-line at: https://sagy.vikingove.cz/possible-function-of-the-perun-axes/, access 21. 6. 2021.
WILLEMSEN, A., 1997: Medieval Children's Toys in the Netherlands. Production, Sale, and Trade. In: Material Culture in Medieval Europe, Papers of the 'Medieval Europe Brugge 1997' Conference. Vol. 7 (de Boe, G.–Verhaeghe F., edd.), 405–412. Zellik.
ZINNHOBLER, R., 1975: Der Heilige Wolfgang: Leben, Legende, Kult. Linz.
ŻOŁĄDŹ-STRZELCZYK, D., 2013: "A cacek też dużo było". Zabawki dziecięce na ziemiach polskich w średniowieczu i epoce nowożytnej, Kwartalnik Historyczny CXX, no. 1, 5–30. | DOI 10.12775/KH.2013.120.1.01
ДАРКЕВИЧ, В. Л., 1961: Топор как символ Перуна в древнерусском язычестве, Советская археология 4, 91–102.
МАКАРОВ, Н. А., 1992: Древнерусские амулеты-топорики, Российская археология 2, 41–56.
САВИЦЬКИЙ, B.–ОХРІМЕНКО, Г., 2007: Мíнíатюрнí сокирки-амулети джерело для реконстукцï дохристиянських вирувань давніх словян, Старий Луцк III, 130–138.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.