Motyw 'okna' i 'lustra' u Zinaidy Gippius i Mariny Cwietajewej

Roč.21,č.2(2018)

Abstrakt
Wiersze dwóch poetek o 'oknie' i 'lustrze' autor analizuje w kontekście założeń modernizmu i postmodernizmu. Z. Gippius jako reprezentantkę modernizmu wysokiego cechuje wzniosłość w wersji melancholijnej. Na tej bazie poetka przywraca wartość sprzeczności doznań: bólu, niemożności, nadziei. Interesuje ją transcendentalne odbicie w lustrze. Implikuje to skojarzenia z mitem Narcyza, a także symboliką "bramy". Zmiany w sieci radialnej kategorii 'okno' i 'lustro' u M. Cwietajewej odnieść należy do faktu, że nadaje ona "tej samej rzeczy" każdorazowo inny sens. W ten sposób rama okienna (jej cień) odbita na ścianie strychu symbolizuje krzyż, a ten świat. Kreuje taki stan rzeczy wektor skierowany ku dołowi oraz uznanie za istotną "część", tj. 'ramę' okienną. Cwietajewa wprowadza 'zmianę', rozbijając lustro i eliminując z niego 'spojrzenie' (tj. stary punkt widzenia). W ten sposób rodzi się nowy horyzont zdarzeń.

Klíčová slova:
modernizm; wektor skierowany ku górze; postmodernizm; wektor skierowany ku dołowi; wzniosłość; melancholijność; zmiana; sens do odkrycia

Stránky:
15–28
Reference

BARAŃSKI, Zbigniew: Symbolizm. W: BARAŃSKI, Zbigniew – SEMCZUK, Antoni: Literatura rosyjska w zarysie. T. II. Warszawa: PWN, 1975, s. 668–694.

BURZYŃSKA, Anna: Poststrukturalizm. W: Teorie literatury XX wieku. Red. Taże i M. P. Markowski. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2006, s. 305–358.

BURZYŃSKA, Anna: Feminizm. W: Teorie literatury XX wieku. Red. Taże i M. P. Markowski. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2006, s. 389–438.

BUSZKO, Józef – SMOLEŃ, Mieczysław: Literatura 1850–1914. W: Wielka historia świata, t. 10. Świat od Wiosny Ludów do I wojny światowej. Kraków: Fogra; Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 457–490.

CIRLOT, Juan Eduardo: Słownik symboli. Przeł. I. Kania. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2006.

CVETAEVA, Marina. Sobranie sočinenij v semi tomach. T. 1. Moskva: Ellis Lak, 1994.

DĄBROWSKI, Mieczysław: Modernizm, awangarda, postmodernizm – próba całości. Sborník prací filozofické fakulty brněnské univerzity, X 8, 2005, s. 19–30.

DOBRZYŃSKA, Teresa: Mówiąc przenośnie… Studia o metaforze. Warszawa: IBL PAN, 1994.

GORCZYCA, Wojciech: Mariny Cwietajewej myśli o Innym. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej, 2004.

GORCZYCA, Wojciech: Briusow * Iwanow * Gumilow. Prawdy o micie, symbolu i historii. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej, 2008.

GORCZYCA, Wojciech: Wschodni utopizm Włodzimierza Sołowiowa i symbolistów rosyjskich. W: Problemy utopii i antyutopii w literaturach słowiańskich i historii Słowian. Red. W. Gorczyca – I. Pospíšil. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej, 2014, s. 167–182.

KOŁACZKOWSKA, Anna: Pieśń. W: Słownik rodzajów i gatunków literackich. Red. G. Gazda – Sł. Tynecka-Makowska. Kraków: Universitas, 2006, s. 530–532.

KOMENDZIŃSKI, Tomasz: Znak i jego ciągłość. Semiotyka Ch. S. Peirce’a. Między percepcją a recepcją. Toruń: UMK, 1996.

KUŹMA, Erazm: Postmodernistyczna idea powtórzenia i różnicy przeciw modernistycznej idei tożsamości i sprzeczności. W: Ponowoczesność a tożsamość. Red. B. Tokarz – S. Piskora. Katowice: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, 1997, s. 62–73.

KWIATKOWSKA-PODRAZA, Maria: Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski. Kraków: Universitas, 2001.

LIBURA, Agnieszka: Amalgamaty kognitywne. Powstanie i rozwój koncepcji. W: Amalgamaty kognitywne w sztuce. Red. Taże. Kraków: Universitas, 2007, s. 11–68.

LORENC, Iwona: Świadomość i obraz. Studia z filozofii przedstawienia. Warszawa: Scholar, 2001.

LOTMAN, Jurij – MINC, Zara: Simvolizm. В: Russkaâ literatura XX veka: školy, napravlenija, metody tvorčeskoj raboty. Red. S. Timina. Sankt-Peterburg: Logos; Moskva: Vysšaja škola, 2002, s. 13–30.

POPIEL, Magdalena: O nową estetykę. W: Kulturowa teoria literatury. Red. M. P. Markowski – R. Nycz. Kraków: Universitas, 2006, s. 335–366.

RZEPIŃSKA, Maria: Siedem wieków malarstwa europejskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986.

STEFANIAK, Łukasz: Utopizm. Źródła myślowe i konsekwencje cywilizacyjne. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2011.

ŚLÓSARSKA, Joanna: Nazgul i Chrystus. Dystopijne lustra komunikacyjne w prozie Jacka Dukaja (na podstawie opowiadań Z kraju niewiernych). W: Problemy utopii i antyutopii w literaturach słowiańskich i historii Słowian. Red. W. Gorczyca – I. Pospíšil. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej, 2014, s. 89–106.

TRESIDDER, Jack: Słownik symboli. Przeł. B. Stokłosa. Warszawa: RM, 2001.

GIPPIUS, Zinaida: Želtoe okno. Жeлтoe oкнo. http://gippius.com/lib/poetry

GIPPIUS, Zinaida: Pesnia. Пecня. http://rupoet.ru/gippius/okno-moe-vysoko.aspx

GIPPIUS, Zinaida: Steklo. Cтeклo. http://poet4you.ru/classic/gippius/steklo.html

GIPPIUS, Zinaida: Zerkala. Зepкaлa. http://rupoet./Ru/gippius/a-vy-nikogda.aspx

Poradnik pisania. "Kobieta w oknie", Caspar David Friedrich – opis obrazu. http://koloredaktorow.blogspot.com/2017/05/kobieta-w-oknie-caspar-david-friedrich.html

Metriky

0

Crossref logo

8

Views

0

PDF (polština) views