Nové perspektivy výzkumu života a díla Gustawa Morcinka

Libor Martinek

doi:10.5817/SL2022-2-8

Nové perspektivy výzkumu života a díla Gustawa Morcinka

Roč.25,č.2(2022)

Libor Martinek

https://doi.org/10.5817/SL2022-2-8

Trvalý odkaz (handle):
http://hdl.handle.net/11222.digilib/digilib.77309

PDF

Abstrakt

Studie mapuje dosavadní kritickou recepci díla Gustawa Morcinka (1891–1963), jehož literární tvorba se nesla v duchu žánru populární literatury, témata čerpal z hornického prostředí, které sám poznal, ale také z regionu (navazoval často na hornický a beskydský folklor). Je známý rovněž jako spisovatel pro děti a mládež. V padesátých letech minulého století akcentoval ve své prozaické tvorbě socialistický realismus. Literární tvorba Gustawa Morcinka i jeho pohnutý život se velmi často staly předmětem pozornosti literární kritiky, avšak zejména původem slezské. V Katovicích vznikla dokonce takzvaná lokální interpretační "morcinkologická" škola. Autor studie odpovídá na otázku položenou zakladatelkou této „morcinkologické“ literárněkritické školy prof. Krystynou Heskou-Kwaśniewicz, zdali se po letech zkoumání osobnosti a díla tohoto rodáka z Karviné a spisovatele ze Skočova dá ještě něco dalšího a relevantního vyzkoumat.

Klíčová slova:
Gustaw Morcinek; literární recepce; literární kritika; perspektivy výzkumu; polská literatura; populární literatura; socialistický realismus; komparatistika; areálová studia

Stránky:
111–129

Reference

BERETA, Kataryzna: Propozycja dla wychowania ekologicznego. O Łysku z pokładu Idy Gustawa Morcinka. Guliwer 20, 2011, č. 1, s. 29–34.

BERETA, Kataryzna: Filozofia grabarza. Migotania. Gazeta literacka (12), 2014, č. 4, s. 14–15.

BERETA, Kataryzna: Kopalnia jako "piąty żywioł" na podstawie wybranych tekstów literackich. Orbis Linguarum 21, 2015, sv. 42, s. 253–261.

BERETA, Kataryzna: Nieznany Wyrąbany chodnik. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 23, 2015, č. 6, s. 48–52.

BERETA, Kataryzna: Morcinek znany i nieznany, uwagi rozproszone o życiu i twórczości. Prowincja. Kwartalnik społeczno-kulturalny Dolnego Powiśla i Żuław 7, 2017, č. 1, s. 52–61.

BOKOVÁ, Marie: Poznámky, kritiky, polemiky. Svět a divadlo 4, 1994, č. 4, s. 188.

BROŻEK, Ludwik: Przegląd bibliograficzny twórczości Gustawa Morcinka. In: Gustaw Morcinek. W 70-lecie urodzin. Ed. Tadeusz Kijonka. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1961, s. 114–159.

FAZAN, Mirosław: Życiorysy i bibliografia. In: FAZAN, Mirosław – NAWROCKI, Witold. Katowickie środowisko literackie w latach 1945–1967. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1969, s. 8–305.

FONFARA, Ewa. Współpraca Gustawa Morcinka z "Miesięcznikiem Pedagogicznym" w latach 1924–1938. In: Śląskie Miscellanea 9, 1999, sv. 12, s. 87–96.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: O korespondencji Gustawa Morcinka z Kornelem Makuszyńskim. Zaranie Śląskie 13, 1970, seš. 2, s. 317–327.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna (ed.): Gustaw Morcinek do dziewczyny ze Wschodniej Ballady. Listy Gustawa Morcinka do Janiny Gardzielewskiej. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1983.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna (ed.): Gustawa Morcinka "Listów spod morwy ciąg dalszy". Listy Gustawa Morcinka do Władysławy Ostrowskiej. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1986.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: "Pisarski zakon". Biografia literacka Gustawa Morcinka. Opole: Instytut Śląski, 1988.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: "Kolorowy rytm życia". Studia o prozie Gustawa Morcinka. Kraków: Universitas, 1993.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: O korespondencji Gustawa Morcinka z Zofią Degen-Ślósarską. Kwartalnik Opolski 51, 2006, č. 1, s. 99–138.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: Czy można jeszcze coś napisać o Gustawie Morcinku. In: Perspektywy literackich badań śląskoznawczych. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna. Katowice: Gnome, 2007, s. 95–104.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: Góry Gustawa Morcinka. In: Wierchy 81, 2015. Kraków: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK, 2017, s. 27–42.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna – SADZIKOWSKA, Lucyna (eds.): Listy z Dachau. Gustaw Morcinek do siostry Teresy Morcinek. Katowice: Instytut Pamięci Narodowej, 2016.

HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna – SADZIKOWSKA, Lucyna: Działalność poselska Gustawa Morcinka czyli katalog ludzkiej biedy. Dokumenty w opracowaniu Krystyny Heskiej-Kwaśniewicz i Lucyny Sadzikowskej. Szczecin – Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019.

JURGAŁA-JURECZKA, Joanna: Świat według Morcinka. In: Śląskie Miscellanea 12, sv. 15, 2002, s. 93–99.

KADŁUBIEC, Karol Daniel: Gustaw Morcinek a jego śląska mitologia. Śląsk 17, 2012, č. 3, s. 22–25.

KARDYNI-PELIKÁNOVÁ, Krystyna: Gustaw Morcinek a Vojtěch Martínek. Zarys problematyki porównawczej. Głos Ludu 31, č. 121 (11. 10. 1975), s. 4; č. 124 (18. 10. 1975), s. 6.

KOCIÁN, Jaroslav: Počátky fotografie na Těšínsku. Opava: Slezská univerzita v Opavě, 2010. Vedoucí práce Mgr., MgA. Tomáš Pospěch.

KOREPTA, Edyta: Morcinek do dziewczynek. Epistolarny talent pisarza. In: Gustaw Morcinek – 120-lecie urodzin. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 116–129.

KOREPTA, Edyta: Mroczne cienie literatury epistolarnej, Listy z Dachau, Gustaw Morcinek do siostry Teresy Morcinek. Ruch Literacki 57, 2017, seš. 3, s. 327–330.

KRZYŻANOWSKI, Julian: Bajki wam niosę, posłuchajcie dzieci. In: Baśń i dziecko. Red. Halina Skrobiszewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1978, s. 22–35.

LANGER, Beata: Lektury bohaterów Morcinka. In: Gustaw Morcinek – 120-lecie urodzin. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 38–52.

LANGER, Beata: Ślonskie maszkiety w baśniach Gustawa Morcinka. Guliwer 23, 2014, č. 2, s. 20–25.

MARTINEK, Libor: Czeski rzecznik pisarza i jego dzieła, Zwrot 62, 2011, č. 3, s. 30–33.

MARTINEK, Libor: Milan Rusinský o Gustawie Morcinku. In: Gustaw Morcinek – w 120-lecie urodzin. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 179–194.

MIKOŁAJEC, Marek: Wspólnota i literatura. Studia o prozie Gustawa Morcinka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2019.

MORCINEK, Gustaw: Śląska mitologia. Literatura Ludowa 1, 1957, sv. 4, s. 18–24.

NAWROCKI, Witold: W nurcie literatury ludowej: Ondraszek. In: Týž: O pisarstwie Gustawa Morcinka. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1972, s. 195–208.

NAWROCKI, Witold: Dwie wersje "Wyrąbanego chodnika". In: Gustaw Morcinek. Piewca pracy. Red. Marek Halawa. Warszawa: Epoka, 1979, s. 45–53.

NOWAK, Zbigniew Jerzy: Problemy twórczości Gustawa Morcinka. Zaranie Śląskie 17, 1974, seš. 3, s. 494–506.

OBARA, Jerzy: Stylizacja gwarowa i środowiskowa w twórczości Gustawa Morcinka. In: Śląskie pogranicza kultur. Tom 1. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, s. 121–152.

PELIKÁN, Jarmil: Morcinek, Gustaw. In: Slovník spisovatelů. Polsko. Ed. Kamil Křemenák. Praha: Odeon, 1974, s. 275–276.

POSPÍŠIL, Ivo: Dvě knihy Libora Martinka. (L. Martinek: Henryk Jasiczek; týž: Lašsko-evropský básník Óndra Łysohorsky.) Slavica Litteraria 20, 2017, č. 1, s. 113–115.

POSPÍŠIL, Ivo: Komplexní monografie. (L. Martinek: Wilhelm Przeczek.) Slavica litteraria 23, 2020, č. 1, s. 122–123.

POŚPIECH, Jerzy – POŚPIECHOWA, Leokadia: Opowieść "O Czarnej Księżnej i o chłopskim dzwonie" Gustawa Morcinka na tle wersji podaniowych i literackich 13. In: Zeszyty Naukowe WSP w Opolu 10. Historia Literatury. 1969, č. 5, s. 89–110.

SADZIKOWSKA, Lucyna: "Zwrot ku zwierzętom" w prozie Gustawa Morcinka. Rekonesans. Narracje o Zagładzie 3, 2017, s. 172–188.

SKAWIŃSKA, Aldona: Śląskie motywy ludowe w twórczości Gustawa Morcinka. In: Studia z historii literatury dla dzieci i młodzieży. Red. Wanda Grodzieńska. Warszawa: Instytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia", 1971, s. 203–2010.

SŁAWKOWA, Ewa: O stylistyce Gustawa Morcinka. In: W kręgu Gustawa Morcinka. Rozprawy – Szkice – Przyczynki – Scenariusz filmowy. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jan Malicki. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1992, s. 68–77.

SŁAWKOWA, Ewa: "Splątany rytm kopalni". Uwagi o języku prozy Gustawa Morcinka. In: Śląskie miscelanea 4, 1994, sv. 6, s. 111–117.

PINDÓR, Mirosława: Przywracanie Morcinka zaolziańskiej społeczności... (o realizacjach prozy Morcinka w Scenie Polskiej Těšínského divadla). In: Gustaw Morcinek – 120-lecie urodzin. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 226–241.

STANICZKOWA, Łucja: Portret Górnoślązaka w tekstach literackich i publicystycznych XX-lecia międzywojennego. Uniwersytet Śląski w Katowicach, 2007. Vedoucí práce prof. dr hab. Ewa Jaskółowa.

STANICZKOWA, Łucja: Herosi i "chachary". Portret Górnoślązaka w literaturze i publicystyce dwudziestolecia międzywojennego. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2009.

SYNOWIEC, Helena. Refleksje Gustawa Morcinka o języku na Śląsku. In: Śląskie Miscellanea 12, 2002, sv. 15, s. 68–75.

SYNOWIEC, Helena. Dialekt śląski w refleksjach ks. Emila Szramka i Gustawa Morcinka. In: Táž: Śląska ojczyzna polszczyzna z perspektywy edukacyjnej. Katowice: Sapientia, 2013, s. 64–86.

ŠTĚPÁN, Ludvík: Morcinek Gustaw. In: ŠTĚPÁN, Ludvík et al.: Slovník polských spisovatelů. Praha: Libri, 2000, s. 336–337.

SZEWCZYK, Grażyna Barbara: Niemieckie przekłady prozy Gustawa Morcinka. In: W kręgu Gustawa Morcinka. Rozprawy – Szkice – Przyczynki – Scenariusz filmowy. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jan Malicki. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1992, s. 60–67.

ZAHRADNIK, Stanisław: Ziemia rodzinna Gustawa Morcinka. Poglądy 11, 1973, č. 24, s. 4–6.

ZAHRADNIK, Stanisław: vPod Czantorią – gawędy o ziemi rodzinnej. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", §§1984§§, s. 153–165.

ENCYKLOPEDIA PWN: Łysek Paweł [cit. 27. 3. 2022]. Dostupné na: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3935509

POSPÍŠIL, Ivo: Libor Martinek: Henryk Jasiczek. Monografie. Proudy. Středoevropský časopis pro literární vědu a literaturu 7, 2017, č. 1 [cit. 27. 3. 2022]. Dostupné na: http://www.phil.muni.cz/journal/proudy/filologie/recenze/2017/1/pospisil_inspirujici_monografie.php#articleBegin/

ZEMSKÝ ARCHIV V OPAVĚ: F IV 17, O, s. 6/193, 78/229. F IV 14, N, s. 100/226, 96/224. KA II 27, Z, s. 128/66. KA II 24, N, s. 66/39.

Metriky